Ash ve Pikachu'nun 25 Yıllık Türkiye Serüveni

Şubat 27, 2021•

Bugün 27 Şubat 2021; Pokémon'un piyasaya çıkışının 25. yıl dönümü veya hayranların deyimiyle Pokémon Günü.

25 yıl önce, Nintendo'nun el konsolu için bir canavar toplama ve savaştırma oyunu olarak tanıtılan Pokémon; piyasaya çıkışından kısa bir süre sonra önce Japonya'da daha sonra da Amerika'da büyük ilgi gördü ve günümüze kadar geçen çeyrek asırlık sürede dünyanın en çok kazanan medya franchise'ı olmayı başardı. Her ne kadar günümüzde serinin Türkiye'deki popülaritesi, dünyadakinin yanında devede kulak kalsa da hala seriyi yakından takip eden bir hayran kitlesi var.

Bu kitlenin bir parçası olarak Pokémon Gününü için serinin ülkemizdeki inişli çıkışlı hikayesini kaleme almaya karar verdim.

I wanna be the very best, like no one ever was!

Pardon, kendimi kaptırdım.

Pokémon her ne kadar oyun tabanlı bir franchise olsa da serinin Türkiye'de çizgi film yayınlanmadan önce popüler olduğuna dair herhangi bir bilgiye erişemedim. O kadar ki, Pokemon Red ve Blue'nun koştuğu Nintendo Gameboy'un ilk sürümünün Türkiye'de resmi olarak satıldığına dair de herhangi bir bilgi yok. Eminim cihazı yurt dışı kaynaklı olarak edinip oynayan bir azınlık vardır ama görünüşe göre Pokémon'u ülkemize yaygın biçimde tanıtan ilk kaynak çizgi filmi.

Tema şarkısını hepimizin ezbere bildiği çizgi film serisinin ilk bölümü "Pokémon, Seni Seçtim!"in 31 Ocak 2000'de ATV ekranlarında yayınlanmasıyla ile Ash ve Pikachu'nun Türkiye'deki serüveni de başlıyor. O günden sonra tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de çocukların bir numaralı odağı haline gelen Pokémon, diğer ürünleri de piyasaya sokarak ününe ün katıyor.

Ne var ki yılın sonlarına yaklaşırken bu yazıyı tıkladığınızda okuyacağınızı bildiğiniz o olay oldu. 2000 yılının ekim ayında Mersin'de yaşayan 4 yaşında bir çocuk, kendisini Pokemon sanarak evlerinin bulunduğu 7. kattan atladı ve uçmaya çalıştı. Olaydan kısa bir süre sonra Pokémon günah keçisi ilan edildi ve aynı yılın Aralık ayında çizgi film yayından kaldırıldı.

Kaynak: https://www.uludagsozluk.com/k/13-aralık-darbesi/

Pokémon’un başarısının belki de en önemli sırrı, bilinirliğinin ve çekiciliğinin büyük oranda arkadaşlar arası etkileşime ve rekabete dayanması. Ancak her ne kadar çizgi film ülkemizde yayınlanmış olsa da oyun konsollarının satılmaması veya satıldığı dönemde lüks sınıfındaki cihazlar olmaları sebebiyle çocukların okul bahçelerinde birbirleriyle Pokémon takas edebildikleri ya da kıyasıya savaşa bildikleri bir sosyal ortam hiçbir zaman oluşmadı. E peki oyunlar popüler olamadı ve çizgi film de kısa bir süre sonra yayından kalktıysa neden Pokémon, çoktan unuttuğumuz diğer çizgi filmler gibi sadece bir zaman izlediğimiz bir dizi olarak kalmadı?

Çünkü başka bir eşya, oyunların sağladığı takas ve savaş imkanını bizlere de sağladı: Tasolarımız.

Normalde bu işlevi Pokémon kartlarının görmesi beklenir ancak kart oyununu oynamak için en azından kartların açıklamalarını okuyabilecek ve kuralları anlayabilecek kadar ingilizce bilmek gerektiğinden kartlarında Türkiye'de sınırlı sayıda kişi tarafından toplanmaları dışında çok popüler oldukları söylenemez. Aksine tasolar ise hem herkesçe erişildikleri -cipsten çıkıyorlardı- hem de oynaması kolay olduklarından bizler için birer Gamelink kablosu işlevi gördüler ve Pokémon'un sloganı olan "Hepsini yakala" hedefini gerçekleştirmek için toplayabileceğimiz, takas edebileceğimiz ya da "savaştırabileceğimiz" birer simge haline geldiler. Belki biraz iddialı olacak ama eğer tasolar olmasa muhtemelen Pokémon Türkiye'de bu kadar popüler olmazdı.

Taso çılgınlığı sürerken, Pokémon'un televizyon yasağı da tabii ki sonsuza dek sürmedi ve 9 Aralık 2002 günü Star televizyonu Pokémon'u tekrar yayınlamaya başladı.

2004 yılında Nintendo DS'in tanıtılması ve 2005 yılında Nortec Eurasia'nın Türkiye pazarında Nintendo ürünlerini satmaya başlamasıyla hem konsolların hem de Pokémon oyunlarının genel olarak sağlam bir oyuncu kitlesi ve hayran topluluğu oluşturmaya başladığını görüyoruz.

Ama bu dönemde konsollara ek olarak Pokémon oyunlarını oynamanın başka yolları da yaygınlaşmaya başlamıştı. Bu yollardan ilki Gameboy, Gameboy Color ve Gameboy Advance oyunlarını bilgisayar üzerinde emülatör ile de oynamaktı. Benim de aralarında bulunduğum, o dönem bilgisayara sahip şanslı çocuklar 2000'li yılların ortalarına doğru bilgisayarına Visual Boy Advance isimli emülatörü kurup, Pokemon'un o dönem çıkardığı Fire Red / Leaf Green isimli oyunları oynayabildiler. Üstelik bu oyunlar ilk seri oyunların remake'leri oldukları için çizgi filmin de ilk sezonu ile benzer hikaye ve Pokémon'ları içeriyorlardı. Emülatörde oynadığım Pokémon Sapphire benim bitirdiğim ilk Pokémon oyunuydu. Fire Red oynadığım dönemde internetten walkthrough okumayı bilmediğim ve İngilizce de anlamadığım için için bir türlü HM05 Flash kullanmam gereken karanlık mağara bölümlerini geçemiyordum 😄

Kaynak: https://en.wikipedia.org/wiki/Pok%C3%A9mon_FireRed_and_LeafGreen

Ancak konsolların yapıp emülatörlerin yapamadığı en önemli şey Pokémon tecrübesini çok oyunculu hale getirmekti. Bu aşamada tasolar da artık dağıtılmaz ve hatta yavaş yavaş unutulurlarken yine başka bir aracın çok oyunculu ve etkileşimli ruhu konsola sahip olmayan oyunculara tattırdığını görüyoruz: Browser oyunları, daha da spesifik olmak gerekirse Pokémon Crater.

Kaynak: https://www.youtube.com/watch?v=kcM92wVsWtY

Browser oyunlarını hatırlarsınız; OGame, BiteFight, Ikariam. İşte Pokemon Crater da onlar gibi çok oyunculu bir browser oyunuydu. 1999 yılında Aaron isimli bir webmaster tarafından geliştirilen oyun, 2004 yılında oyunculara haritada yürüyebilme imkanı sağlamasıyla beraber fazlasıyla popüler oldu ve 2000'li yılların ortalarında Türkiye'de de ciddi bir kitleye ulaştı.

Bu arada 2009 yılında Digiturk'te ki çocuk kanallarından biri olan Jetix'te çizgi filmin Diamond & Pearl sezonlarının yayınlamaya başlaması ile serinin yeni bölümleri ülkemizde de izleyicilerle buluştu.

2011 yılında Nintendo 3DS'i tanıttı ve hayranlar 3 boyutlu Pokémon oyunu için heyecanla beklerken 2012 yılında Nintendo Türkiye distribütörü Nortec Eurasia'nın faaliyetlerini durdurması ile Nintendo Konsoları ve Pokémon oyunları bir kez daha yalnızca "meraklıları" tarafından oynanabilecek statüde zor bulunan eşyalar haline geldiler.

Tabii bu arada internet hızlanmış, teknoloji gelişmiş ve hiç beklemediğimiz şekilde akıllı telefonlarda mobil oyun pazarı ciddi bir başarı yakalamıştı bile. iPhone'un ve iOS üzerinde Angry Birds'ün başarısıyla beraber başlayan furya ile, mobil oyunlar el konsolu oyunlarını tehdit eder hale gelmişlerdi. Birçok konsol oyun yapımcısı kendi mobil oyunlarını tanıtırlarken, Nintendo ve Game Freak Pokémon mobil oyunları konusunda oldukça seçici davranmış ve hatta bu konuda çok sayıda eleştiri almışlardır. Ta ki Pokémon Company ve artırılmış gerçeklik oyunu Ingress'in yapımcısı Niantic'in ile güçlerini birleştirerek bugün Pokémon'dan bahsederken adını anmadan asla geçemeyeceğimiz devasa oyunu çıkarıncaya dek: Pokémon Go.

Dürüst olmak gerekirse Pokémon Go ve oyunun başarısı ayrı bir yazıyı hak ediyor. Bu nedenle bu yazıda fazla detaya girmek doğru olmaz. Ancak eğer aklınızdan "Ya onu da herkes 2 hafta oynadı sonra bıraktı" diye geçiriyorsanız diye ufak bir not düşmekte fayda var: Pokémon Go 2020 yılında 1 milyar ciro yaparak yılın en çok kazandıran free-to-play oyunlarından birisi oldu.

Kaynak: https://sensortower.com/blog/pokemon-go-one-billion-revenue-2020

Ama Pokémon Go'nun sayısal başarısından da öte belki de yaptığı en iyi şeylerden bir tanesi, Pokémon ile büyümüş ancak o veya bu sebepten dolayı seri ile olan bağını devam ettirmemiş hayranları tekrar franchise'a kazandırmak ve bunu olağanüstü yenilikçi bir biçimde yapmak oldu.

Bu esnada konsol oyunculuğunun Türkiye'de giderek yaygınlaşmasının da etkisiyle 2018 yılında CD Media isimli firma Nintendo ürünlerini tekrar Türkiye'ye getirmeye başladı. Bu sayede Nintendo Switch başta olmak üzere, Nintendo'nun ürünleri ülkemizde daha geniş kitlelerin beğenisine sunuldu.

Pokémon'un hikayesi ne dünyada ne de ülkemizde bitmiş değil. Uzun yıllardır geleceği söylenen "serinin sonu" yakın zamanda gelir mi bilinmez ama Pokémon günümüzde hala dünyanın en çok kar eden medya franchise'ı. Bu listede yine çok büyük bir hayran kitlesine etkisi altında almış olan Yıldız Savaşları 5. sırada, dünyanın en çok izlenen filmini çıkaran ve son 10 yıla damgasını vurmuş olan Marvel Sinema Evreni (MCU) 8. sırada ve son dönem Fantastik Canavarlar serisinin filmleri ile yeniden hayatımıza girmiş olan ve yine bir dönemin gençliğine damgasını vurmuş Harry Potter ise 10. sırada. Bu yüzden ben uzun yıllar daha Pokémon'un hayatımızda olacağından şüphe duymuyorum.

İster benim gibi çizgi filmi ilk izlediğiniz günden beri serinin büyük bir hayran olun, ister yalnızca tasoları mahalledeki arkadaşlarınıza hava atmak için biriktirmiş olun, ister Pokemon Go siyasetçiler dahil herksin diline düşünceye kadar Pokémon'dan bir haber olup o gün oyunu indirerek bu hayran kitlesinin bir parçası olmuş olun; Pokémon gününüz kutlu olsun!

Ash ve Pikachu'nun 25 Yıllık Türkiye Serüveni

Kaynakça